Kamulaştırma Nedir? Haklarınız Neler?

Bir gün belediyeye gittiğinizde arsadan “yol geçiyor” ya da “arsa park alanına girmiş” dendiğini duymak birçok vatandaş için büyük bir sürpriz olur.
Aslında bu durum, imar planında yapılan düzenlemeler sonucu ortaya çıkar ve genellikle kamulaştırma süreci ile ilgilidir.
Peki kamulaştırma nedir, nasıl yapılır, bedel nasıl belirlenir ve vatandaşın hakları nelerdir?
Bu yazıda hepsini adım adım açıklıyoruz.

Kamulaştırma Nedir?

Kamulaştırma, devletin veya belediyenin kamu yararı amacıyla özel mülkiyetteki bir taşınmazı bedelini ödeyerek mülkiyetine geçirmesidir.
Bu süreç 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında yürütülür.

Kısacası;
📌 Devlet “bu alan artık park, yol, okul ya da hastane olacak” derse, o taşınmazı malikinden bedel ödeyerek alabilir.
Ancak bu işlem, hukuki usullere uygun olmak zorundadır.

Kamulaştırma Ne Zaman Yapılır?

Kamulaştırma, imar planı onaylandıktan sonra o planın öngördüğü kamu alanları için yapılır.
Bu alanlar genellikle şunlardır:

• Yol

• Park

• Yeşil alan

• Otopark

• Kamu binası (okul, sağlık ocağı vb.)

Ama şu nokta çok önemlidir 👇
Bir taşınmaz imar planında “park” ya da “yol” olarak görünüyorsa, hemen kamulaştırılacağı anlamına gelmez.
Bazı parseller yıllarca bekleyebilir.
Bu da vatandaşın mülkiyet hakkını kısıtlayan bir durum oluşturur.

Bedel Nasıl Belirlenir?

Kamulaştırma bedeli, bilirkişi raporları ve emsal satış değerleri dikkate alınarak hesaplanır.
Genellikle şu unsurlar dikkate alınır:

1. Taşınmazın konumu ve imar durumu,

2. Emsal satış fiyatları,

3. Üzerindeki yapı veya ağaç gibi değer artırıcı unsurlar.

Vatandaş, belirlenen bedelden memnun değilse, idare mahkemesine itiraz edebilir.
Yani kamulaştırma bedeli kesin değildir; yargı yoluyla artırılabilir.

Kamulaştırmasız El Atma Nedir?

Bazen idare, kamulaştırma kararı almadan taşınmaza fiilen el koyar.
Örneğin:

• Belediyenin yol açmak için kazı yaptığı,

• Park olarak kullandığı,

• İmar planında kamu alanında kalan ama bedeli ödenmeyen arsalarda.

Bu duruma “kamulaştırmasız el atma” denir.
Vatandaş, bu durumda bedel talebiyle dava açabilir.
Yargıtay içtihatlarına göre idare, ya taşınmazı bedelini ödeyip almak ya da kullanımını durdurmak zorundadır.

Vatandaşın Hakları Nelerdir?

Eğer arsanız imar planında yola, parka veya kamu alanına girmişse:

✅ 1. Belediyeden imar planı örneğini isteyin.
Parselinizin hangi alanda kaldığını netleştirin.

✅ 2. Kamulaştırma süreci başlatılmış mı, öğrenin.
Belediyenin kamulaştırma biriminden veya e-Devlet üzerinden kontrol edebilirsiniz.

✅ 3. Bedel tespiti davası açabilirsiniz.
Eğer belediye fiilen el koymuşsa, “kamulaştırmasız el atma” davası açarak bedel talep edebilirsiniz.

✅ 4. Plan değişikliği talep edebilirsiniz.
Uzun süre kamulaştırılmayan taşınmazlarda plan değişikliği (örneğin park alanından çıkarma) talep etmek mümkündür.
Bu süreç teknik gerekçelere dayanmalıdır, bu nedenle bir şehir plancısından profesyonel destek almak önemlidir.

Sonuç

Kamulaştırma, şehirlerin gelişmesi için zorunlu bir süreçtir; ancak mülkiyet hakkı da anayasal bir güvencedir.
Bu nedenle vatandaş, bilgi sahibi olursa mağdur olmaz.
Arsanızın plan durumunu düzenli kontrol edin, gerektiğinde profesyonel danışmanlık alın.
Unutmayın: Doğru bilgi, en güçlü savunmadır.